Met meer dan bijzondere interesse (op twee dagen!) heb ik dit uitstekend geschreven boek uitgelezen. Ik was er langer van overtuigd dat ik onze Waalse landgenoten te weinig kende, tenzij de clichés die ons om de oren vliegen. Dus begon ik nieuwsgierig te lezen, en ging op zoek naar hun ware identiteit…
Spiegelpaleis
In 13 hoofdstukken fileert Alain Gerlache Wallonië in al zijn facetten. Al snel leren we dat er meer is dan Vlamingen en Walen in dit land en dat niet alle Franstaligen Walen zijn en niet alle inwoners van Wallonië Franstaligen zijn. Identiteit zoals wij een Vlaamse identiteit kennen hebben ze niet in Wallonië. Evenmin in Brussel, al is daar wel het beeld/perspectief van een multiculturele en superdiverse stad met mensen uit meer dan170 verschillende landen met het oog op een gemeenschappelijke toekomst. Voor onze zuiderburen is het vormen van een Waalse identiteit geen prioriteit.
Ook het concept ‘Bekende Vlaming’ kent zijn gelijke niet in Wallonië. Terwijl Franstalige artiesten wel aanzien genieten ver buiten onze landsgrenzen, Stromae en Angèle zijn gerenommeerde prijswinnaars in Frankrijk. Die grote fascinatie voor Frankrijk strookt met hun taal en cultuur.
Een dynamische visie op het begrip identiteit brengt ons terug bij de fundamentele vraag: 'Moet ze uitsluiten in naam van het verleden en de oorsprong, of moet ze mensen samenbrengen in een gemeenschappelijk project of gedeelde waarden?'
In de steigers
Waar wij in Vlaanderen onze kinderen vanaf het vijfde leerjaar Frans onderrichten, is dat in Wallonië nog steeds niet het geval met het Nederlands. In 2027 zal dit wel verplicht zijn, vanaf het derde leerjaar. Al is er een schrijnend tekort aan taalleerkrachten. Gerlache benadrukt dat methode en oefening nodig zijn, hij steunt de ontmoetingsprojecten van het Prins Filipsfonds die de uitwisseling tussen Nederlands- en Franstaligen mogelijk maken en financieren.
Dit brengt ons bij instellingen en politieke keuzes, én hallucinante gedrochten van het type openbare vervoersmaatschappij SRWT (nu TEC). Nabijheid of lokalisme zoals Alain Gerlache het noemt is nog wijdverbreid aanwezig in Wallonië. Saupoudrage, de versnippering van bevoegdheden, dient aangepakt wegens financiële limieten.
Op politiek vlak (hfdst.11) is Wallonië niet immuun voor extreem rechts. In eerder onderzoek kwam reeds eerder naar voor dat Vlamingen en Franstaligen niet veel anders denken. Wat hen bezighoudt is de opvoeding van hun kinderen, de betaalbaarheid van woningen,... Allebei vinden ze dat de aanpak van migratie strenger mag. Ook gedeeld is het wantrouwen in de politiek, de voedingsbodem voor antipolitiek en extreme partijen.
Alain Gerlache is een duidelijke pleitbezorger voor acties die Wallonië uit de ‘miserie’ helpen, dat siert hem. Het kan verkeren! Via Pascal Verbeken kreeg ik de voorbije jaren zicht op het roemrijke industriële verleden van Charleroi e.a. Waar Vlaamse mannen en vrouwen toen naartoe trokken om te helpen, op de velden en in de fabrieken. Hopelijk valt Gerlache's nieuwste oproep niet in dovemansoren.
Om de verlammende tegenstellingen tussen het Noorden en het Zuiden van het land te doorbreken, moet Wallonië beseffen dat, naast zijn traditionele en waardevolle banden met Brussel, de aanwezigheid van Vlaanderen aan zijn zijde een troef is. Maar het zal Vlaanderen er eveneens van moeten overtuigen dat het ook voordeel kan halen uit de versterking van zijn relaties met Wallonië, en niet alleen op economisch vlak, hoe belangrijk die ook zijn.
Het verhaal van Wallonië van Alain Gerlache, is uitgegeven bij Ertsberg, 2023.181 blz. ISBN 9789464750331